Huisarts| Werkstress bij waarnemers

Werkstress bij waarnemers komt regelmatig voor. Afgelopen week was het de week van de werkstress. Een onderwerp wat mij intrigeert, omdat iedereen wel eens stress ervaart op werk. Als waarnemend huisarts ervaar ik tijdens mijn werk ook stress. Deze stress was er ook tijdens mijn co-schappen, ANIOS-jaren (arts niet in opleiding) op de Intensive Care, de acute psychiatrie en tijdens mijn Huisartsopleiding. Stress is er op de werkvloer en het lijkt onafhankelijke van waar je werkt. Wat veroorzaakt werkstress? En is stress echt zo verkeerd? Hoe zorg je voor minder werkstress?

Wat is werkstress?

Kort gezegd is werkstress stress dat veroorzaakt wordt door situaties op de werkvloer. Stress wordt vaak gezien als iets negatiefs, vanwege de gevolgen ervan. Te lang, teveel stress kan namelijk zorgen voor een burn-out of overspannenheid, waarbij verschillen klachten ontstaan. In de negatieve zin van het woord heeft werkstress vaak te maken met het gevoel dat je niet kan voldoen aan de eisen die aan je gesteld worden. Daartegenover maakt stress je ook alert en zorgt voor focus. En dat is nu juist wat je als waarnemend huisarts nodig hebt. Overdag moet je continu alert en gefocust zijn om geen fouten te maken. Stress is op deze manier dan ook functioneel en helemaal niet zo verkeerd. Toch blijft de vraag liggen waar de grens ligt tussen teveel stress en functionele stress. Deze vraag is best lastig te beantwoorden, want voor de één is een beetje stress al teveel, terwijl de ander hierdoor juist beter kan werken. Daarom is het belangrijk als het om stress gaat, goed naar je eigen signalen te luisteren. Welke signalen kunnen passen bij teveel stress?

Signalen van teveel stress

De symptomen van stress zijn divers, want iedereen ervaart stress op een andere manier en in een ander lichaamsdeel. En nog iets, soms weten we niet eens dat we onder stress staan want we zijn zo gewend geraakt aan het stressgevoel. Maar als er te lang, te veel stress is zonder een herstelmoment, dan ontstaan er signalen dat er teveel stress aanwezig is. Deze kunnen onderverdeelt worden in lichamelijke- en psychische signalen. Veel voorkomende lichamelijke symptomen zijn; hoofdpijn, pijnlijke schouders en nekklachten door spierspanning, slechter slapen, hartkloppingen, een hoge en oppervlakkig ademhaling, maag- en darmklachten. De meest voorkomende psychische symptomen zijn; piekeren, slechtere concentratie/focus, irritatie, boosheid, emotioneel labiel voelen, negatieve gedachten. Iedereen heeft meerdere en overlappende signalen die aangeven dat er teveel stress gaande is. Kijk en voel met name eens waar jou stress gaat zitten. Heb je na een drukke werkdag vaak hoofdpijn, slaap je slecht of heb je last van je maag of darmen? Wellicht zijn dit de signalen van je lichaam dat je onopgemerkt toch teveel onder stress staat gedurende de dag.

Wat zijn oorzaken van werkstress?

Stress wordt grotendeels veroorzaakt door onze eigen gedachten. Dit noem ik de interne oorzaak, omdat ze binnen in onszelf gecreëerd zijn. Liever willen we dit niet horen, want dit betekent dat de verantwoordelijkheid bij onszelf ligt en niet bij de situatie of anderen. Bij mijzelf duurde het even voordat dit kwartje viel, want vaak legde ik mijn werkstress toch buiten mijzelf. Toch geeft het meer kracht en mogelijkheden als je erachter komt dat stress door je eigen gedachten en manier van handelen wordt veroorzaakt, want dit betekent dat we stress zelf kunnen beïnvloeden. Naast de interne oorzaak zijn er externe factoren die de werksituaties stressvoller maakt. Zoals tijdsdruk, een drukke dag met spoedsituaties en het continu moeten multitasken. Bij iedere situatie komt het er op neer hoe jij deze benadert en hebben je gedachten veel invloed op je stressniveau.

De invloed van onze gedachten op stress

Onze gedachten zijn vaak aangeleerd en hebben een bepaalde functie. Tijdens onze opvoeding en levenservaringen vormen ze samen met karaktereigenschappen onze persoonlijkheid. In ons werk kunnen eerdere behulpzame gedachten averechts gaan werken, ze zijn dan niet meer functioneel. Het zijn overtuigingen geworden. Je merkt dit bij jezelf op het moment dat ze weerstand geven en signalen afgeven van teveel stress. Zo kan de gedachten dat je nooit fouten mag maken ervoor zorgen dat je heel secuur te werk gaat, wat heel belangrijk is als huisarts. Maar hierdoor kan je juist ook heel streng en negatief naar jezelf worden op het moment dat iets kleins en onschuldigs fout gaat. De overtuiging dat fouten maken niet mag, is een vast geroeste overtuiging die niet in alle situaties nuttig is. Er kan hierbij een angst onderliggen dat je niet mag falen. Het leren onderzoeken van je eigen overtuigingen achter je gedachten kan je helpen ze ter discussie te stellen, waardoor je er wellicht achterkomt dat je ze kan bijstellen. En het gevolg daarvan is dat je minder stress door je eigen gecreëerde gedachten gaat ervaren.

Stress bij waarnemers

Als we als waarnemend huisarts zeggen dat we stress ervaren, dan klinkt dat heel logisch. Het is een verantwoordelijke baan, er is tijdsdruk, je moet continu besluiten nemen en je mag geen fouten maken. Deze externe oorzaken van stress kunnen stress veroorzaken waardoor je alert en gefocust bent, zodat jij je werk goed kan doen. Toch kan de stress teveel worden en dat heeft vaak niet alleen te maken met de externe factoren van ons werk. Onze gedachten hebben hier namelijk een grote rol in. Want welke gedachten komen er in in je op als je onder tijdsdruk staat: “Ik moet doorwerken, ik ga het werk nooit op tijd afkrijgen, ik werk te langzaam”? Zo zijn er nog duizenden andere gedachten die gedurende je werkdag je stress niveau manipuleren. Onbewust en ongevraagd komen de gedachten vaak naar boven en zijn over het algemeen niet nuttig. Dit zijn de niet functionele gedachten. Hoe kan je er als waarnemer voor zorgen minder stress te ervaren met het gegeven dat er externe factoren zijn en je eigen gedachten ook een rol spelen?

Hoe zorg je voor minder werkstress als waarnemer

Het ervaren van minder stress op werk, draagt voor mij bij aan meer werkplezier en meer energie. Stress heb ik zeker nog wel op momenten, maar niet meer zo vaak dat ik de signalen van teveel stress ervaar, zoals hoofdpijn, irritatie of uitputting. Mocht dit wel eens gebeuren dan weet ik dat ik een stapje terug moet doen. Om overdag goed te functioneren is het voor mij belangrijk dat ik echt mijn pauze neem om even te lunchen en het liefst een korte wandeling maak. Regelmatig doe ik dit door een visite lopend af te leggen. Daarnaast heb ik gemerkt hoe belangrijk het is om gedurende de dag gezond te blijven ademhalen. Tot slot is een gezonde leefstijl belangrijk om overdag goed te functioneren. Dit houdt in; voldoende slaap, gezonde voeding, voldoende beweging (zoals dagelijks yoga) en tijd voor zingeving in mijn vrije tijd. Dit alles valt onder goede zelfzorg als zorgverlener. Naast het constructief beïnvloeden van deze externe factoren om minder stress te ervaren, zijn mijn gedachten essentieel om niet onnodige stress te creëren. Juist de gedachten die overtuigingen zijn geworden zijn de manipulatoren van ons stress systeem. Tip: Ga op onderzoek uit wat jou overtuigingen zijn bij gedachten die jou stress geven. Welke gedachten geven jou extra stress en zijn niet-functioneel?

Samenvatting

Als waarnemend huisarts is een beetje werkstress niet gek. Allemaal hebben we met grote verantwoordelijkheid te maken, tijdsdruk, multitasking en keuzes maken. Deze externe factoren worden nog eens extra stressvol als we onze niet-functionele gedachten op onze taken los laten. Onze eigen overtuigingen hoe we als arts en dus als persoon zouden moeten functioneren zorgt ervoor dat we extra stress vanuit onszelf ervaren. Het onderzoeken van onze eigen gecreëerde overtuigingen kan bijdragen aan minder stress en meer werkplezier.

Op de hoogte blijven van nieuws, tips en informatie over gezondheid, het werk als huisarts en mijn dagelijkse leven? Meld je hier aan om elke nieuwste blog in je e-mail te ontvangen.