Coronavirus| De digitale spreekkamer

Door het coronavirus hebben we als huisarts in een snel tempo kennis gemaakt met een digitale spreekkamer. Gelukkig zie ik ook nog patiënten, maar digitaal communiceren, ook wel e-health genoemd, heeft duidelijk een boost gekregen. In de huisartsenpraktijken maak ik nu meer gebruik van e-consulten en veel meer telefonische consulten dan normaal. Ook al zijn we in de loop van de jaren steeds meer gewend geraakt aan het gebruik van digitale communicatie middelen, het vervangt niet altijd de fysieke contacten tijdens het spreekuur. Wat zijn de voor- en nadelen van digitaal communiceren? Wordt de digitale spreekkamer de toekomst?

Digitaal communiceren in de zorg

In ons dagelijks leven communiceren we vaak digitaal met elkaar. Via onze telefoon berichten we elkaar via Whatsapp, Telegram en Signal. We beeldbellen met FaceTime, Skype en nu ook via Zoom. En houden elkaar op de hoogte via Facebook, Instagram, LinkedIn en Twitter. Het is dan ook niet verwonderlijk dat we ook in de zorg steeds meer gebruik maken van digitale communicatiemiddelen. Zeker in tijden waar we zo min mogelijk fysiek contact met elkaar kunnen hebben. Wat zijn de voordelen van zorg op afstand in de huisartsenpraktijk? Welke mogelijkheden bestaan er al?

De voordelen van een digitale spreekkamer

Door het coronavirus hebben we gemerkt dat bepaalde zorg die we eerst fysiek in de spreekkamer gaven, ook via de telefoon of e-mail gedaan kunnen worden. Daarnaast is beeldbellen steeds bekender geworden, waardoor de digitale spreekkamer langzaamaan compleet wordt. Het lijkt erop dat de huisartsenzorg anders kan worden ingedeeld en dat dit mogelijk ook wenselijk is voor nu en in de toekomst. Naast dat de druk in de huisartsenpraktijken hoog is door veel patiënten en weinig tijd per patiënt, ontstaan er ook tekorten aan huisartsen, met name in Groningen, Drenthe, Limburg en Zeeland. Minder huisartsen wensen een praktijk over te nemen en veel huisartsen werken part-time. Zelf zie ik zeker voordelen voor een digitale spreekkamer als deze goed is opgezet en zorg persoonlijk kan blijven. Een digitale spreekkamer kan mogelijk zorgen voor minder werkdruk, geeft zorg op maat voor patiënten, is kosten-efficient en zorgt van behoudt van de eerstelijnszorg. 

De barrières van digitaal communiceren

Naast dat digitaal communiceren voordelen kent, ervaar ik zelf ook zeker nadelen in de dagelijkse praktijk. Dit komt deels omdat de huisartsenpraktijken waar ik werk nog niet bekend zijn met een digitale spreekkamer. Hierdoor is de inzet van communicatiemiddelen beperkt. Zoals geen veilige manier van beeldbellen die AVG-proof zijn. Anderzijds is het ook gewenning aan een andere manier van werken. Telefoneren, het beantwoorden van e-consulten en beeldbellen vergt een andere manier van communiceren met de patiënt. In het begin van de coronacrisis waar de fysieke contacten volledig werden beperkt tot alleen spoed- of coronazorg bemerkte ik bij mezelf een groot gemis van het hands-on contact. De interactie met patiënten maakt het vak voor mij persoonlijk en heeft daarnaast een functie voor onder andere het placebo-effect. Daarnaast is de vraag welke zorg zich wel-/niet leent voor zorg-op-afstand. Huidplekjes, psychische klachten, geruststelling over bepaalde lichamelijk klachten, het bespreken van uitslagen en monitoren van bepaalde therapie kan goed via digitale communicatiebronnen. Maar het lichamelijk onderzoek bij hartklachten, een chirurgisch ingreepje en andere diagnostische onderzoeken zijn op afstand (nog) niet mogelijk. Tot slot zijn er patiënten groepen die niet in staat zijn om gebruik te maken van digitale communicatie middelen, zoals ouderen, laaggeletterde en daklozen.

De digitale spreekkamer de toekomst van de zorg?

Zelf denk ik dat er een mooie verandering teweeg is gebracht door het coronavirus om de zorg meer digitaal in te gaan richten voor nu en in de toekomst. Daarvoor zijn er wel grote veranderingen nodig waar een aantal bedrijven goed mee op weg zijn om ons te ondersteunen. Zo is er Beeldzorg via Zaurus, is er de Caro-app en Amac-zorg die inspelen om zorg-op-afstand te organiseren. Daarnaast heeft de KNMG een handig artikel over de mogelijkheden om beeld te bellen. Inmiddels zijn er ook een aantal huisartsen die hun praktijk volledige digitaal hebben ingericht, wat een mooie kans geeft om te zien of dit haalbaar is voor alle praktijken in de toekomst. Een kanttekening die ik wil plaatsen bij een digitale spreekkamer is dat we het menselijke aspect in de zorg niet moeten vergeten. Fysiek contact, zonder beeldscherm tussen mensen in, is anders. Wat de invloed hiervan is op de arts-patiënt relatie weet ik niet. Naar mijn idee is het erg belangrijk om dit mee te nemen in het proces, nu we meer naar de digitale spreekkamer gaan. Daarnaast heeft ook iedere huisarts zijn eigen voorkeur wat betreft wel of niet digitaal te willen werken en moeten patiënten ook een keus hebben of ze naar een digitale spreekkamer willen.

Samenvatting

Het coronavirus heeft een boost gegeven aan digitale communicatie in de huisartsenpraktijk. Hierdoor was het in tijden van de coronacrisis mogelijk om zorg te blijven leveren op afstand. De digitale spreekkamer brengt voordelen mee voor de eerstelijnszorg, voor zowel de arts als de patiënt. Daartegenover staat dat er rekening gehouden moet worden met de functie van fysieke consulten en de wens van zowel de arts als de patiënt.

Tips

1. Digitale spreekkamers bij VVAA die gebruikt maakt van Zaurus
2. Amac zorg; ICT voor in de zorg
3. Caro-app; deels overlappend met de OLVG-app, maar daarentegen de patiënten informatie rechtstreeks naar de huisarts koppelt.

Op de hoogte blijven van nieuws, tips en informatie over het coronavirus, gezondheid, het werk als huisarts en mijn dagelijkse leven? Meld je hier aan om elke nieuwste blog in je e-mail te ontvangen.